روکش دندان چگونه انجام میشود ؟

روکش دندان

روکش دندان یا به عبارت دیگر پروتز دندان ثابت ، که به انگلیسی dental crown نامیده می شود، یک کلاهک فلزی یا سرامیکی و یا ترکیبی از هر دوی آنهاست که بر روی دندانهای با تخریب گسترده گذاشته میشود، تا علاوه بر حفاظت از آنها در برابر شکستن، عملکرد و زیبایی دندان نیز مجددا به آن باز گردانده شود.

روکش دندان را بهتر بشناسید

روکش یا پروتزهای ثابت دندان که در اصطلاح عامه به آن روکش دندانی یا قاب می‌گویند، علاوه بر تامین استحکام برای ساختار از دست رفته دندان، زیبایی یک دندان سالم را نیز تامین می‌کند و حتی در صورتی که مراحل ساخت آن با دقت انجام شود ممکن است با دندان‌های طبیعی فرد قابل تفکیک نباشد. دندان‌های دچار شکستگی‌ های مادرزادی مثل دندان‌های میخی‌شکل یا دندان‌هایی که اندازه‌های کوچک‌تر یا نامتناسب با دندان‌های دیگر دارند و نیز بدرنگی‌های دندان‌ها، موارد دیگری هستند که به کمک روکش قابل اصلاح می‌باشند.

روکش از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند. ماده‌ای که روکش یا هر گونه پروتز دندانی از آن ساخته می‌شود باید با خصوصیات و شرایط دهان سازگاری داشته باشد مثلا به راحتی زنگ نزند و مواد سمی برای بدن در آن به‌کار نرفته باشد. طلا یکی از سازگارترین مواد با بدن انسان است و انتخاب خیلی مناسبی برای ساخت روکشهای دندانی محسوب می‌شود. طلا خصوصیات تطابق‌پذیری خیلی خوبی در هنگام ذوب و ساخت روکش دارد بنابراین یک تکنسین دندانپزشکی خواهد توانست به کمک طلا روکش بسیار دقیق و کاملی را در لابراتوار تهیه کند.

انواع روکش ها

روکش های دائمی ممکن است از جنس استیل رنگ ثابت، تمام فلز (مانند طلا و یا دیگر آلیاژ های فلز)، سرامیک ترکیب شده با فلز، تمام رزین و یا تمام سرامیک باشند. انواع روکشهای دندانی  عبارتند از :

۱- استیل رنگ ثابت:

این روکش ها از نوع روکش های پیش ساخته است که روی دندان های اصلی به صورت موقت نصب می شوند. این روکشها از دندان و یا پرکردگی تا زمان آماده سازی روکش های دائم (که از مواد دیگری ساخته می شود) محافظت می کنند. برای کودکان، معمولا از این روکش های آماده برای پوشش دندان های شیری استفاده می شود تا آنها را از پوسیدگی های بیشتر حفظ کند. با افتادن دندان شیری، روکش هم همراه آن خرج شده و جا برای دندان دائم باز می شود. به طور کلی روکش های استیل رنگ ثابت اغلب برای کودکان استفاده می شود زیرا نصب آن تنها یک جلسه طول می کشد و به دلیل آماده بودنشان نسبت به روکش های سفارشی و مراقبت های جلوگیری از پوسیدگی دندان، قیمت پایین تری دارند.

۲- تمام فلز:

فلزات استفاده شده در روکش ها شامل آلیاژ هایی با درصد بالایی طلا یا پلاتینیوم یا آلیاژ های فلزات اصلی ( مثل آلیاژ های کبالت _کروم و یا نیکل_ کروم) می باشد. روکش های تمام فلز در برابر جویدن و گاز زدن بسیار مقاوم بوده و در برابر فرسودگی دوام بسیار بالایی دارند و به ندرت شکسته یا ترک برمی دارند. بزرگترین عیب این دسته از روکش ها، فلز رنگ بودن آنهاست. روکش های تمام فلز گزینه ی مناسبی برای دندان های آسیابی که دیده نمی شوند محسوب می شوند.

حتما بخوانید : مراقبت های بعد از جراحی های مربوط به دندان

۳- سرامیک ترکیبی با فلز:

این روکش ها بر خلاف روکشهای تمام فلز می توانند به رنگ دندان طبیعی ساخته شوند با این وجود در مقایسه با روکش های تمام فلز یا تمام رزین، در این روکشها احتمال فرسایش دندان های رو به رویی بیشتر است. همچنین قسمت سرامیکی روکش ممکن است بشکند یا ترک بخورد. بعد از روکش های تمام سرامیک، این نوع روکش ها طبیعی ترین و شبیه ترین نوع روکش به دندان فرد است. اما برخی مواقع فلز به کار رفته در زیر این روکش ها می تواند مانند یک خط تیره مشخص شود به خصوص در مرز لثه و دندان و در صورت پس رفت لثه، این خط واضح تر خواهد شد. این روکش ها گزینه مناسبی برای دندان های جلویی یا عقبی و همچنین بریج های بلند که برای استحکام نیازمند فلز هستند، می باشند.

۴- تمام رزین:

روکش های تمام رزین در مقایسه با دیگر انواع روکش، از قیمت پایین تری برخوردارند. اگرچه این روکش ها به مرور زمان فرسوده می شوند و نسبت به روکش های سرامیکی_فلزی بیشتر مستعد شکسته شدن هستند.

۵- تمام سرامیک یا تمام پرسلین:

روکش های تمام سرامیک شبیه ترین روکش به دندان طبیعی هستند و برای افرادی که به فلزات حساسیت دارند گزینه مناسبی محسوب می شود. این روکش ها می توانند برای دندان های جلویی و عقبی استفاده شوند.

۶- روکش های موقت در مقایسه با دائم:

روکش های موقت می توانند در مطب دندانپزشک ساخته شوند در حالی که بیشتر روکش های دائمی در آزمایشگاه ساخته می شوند. روکش های موقت معمولا از مواد اکلیریک و یا استیل رنگ ثابت ساخته شده است و می تواند به عنوان ترمیمی موقت تا زمان آماده سازی روکش دائم روی دندان قرار بگیرند.

چه زمانی باید از روکش دندان استفاده کنیم ؟

دلیل اصلی استفاده از روکش ، از دست دادن یا ضعیف شدن نسوج تاج دندان است. این اتفاق به سه دلیل پوسیدگی ، سایش بیش از حد سطوح مختلف دندانی یا شکستگی تاج اتفاق می‌افتد. وقتی پوسیدگی دندان اتفاق می‌افتد باید سریعا برای ترمیم آن اقدام شود. اگر پوسیدگی در مراحل اولیه باشد و سطح کوچکی از دندان را شامل شود به مراتب درمان آن ساده‌تر خواهد بود اما پوسیدگی‌های وسیع علاوه بر تضعیف نسوج تاجی دندان منجر به درگیری عروق و اعصاب پالپ دندانی می‌شوند که در نتیجه دندان نیاز به درمان ریشه پیدا می‌کند.

دندان‌هایی که مورد درمان ریشه قرار می‌گیرند، به دلیل از دست دادن آب موجود در توبول‌های عاجی دندان، مستعد شکستن و از دست رفتن سایر نسوج تاجی باقیمانده می‌شوند. به همین دلیل بیشتر دندان‌های عصب‌کشی شده باید روکش شوند. به منظور استفاده از روکش لازم است ابتدا از نسوج داخل ریشه برای بازسازی تاج کمک گرفته شود که ساخت یک پست‌ ریختگی به این منظور الزامی ‌است زیرا روکش نهایی روی بخش تاجی پست قرار خواهد گرفت. پست، افزایش‌گیرایی برای روکش را ایجاد می‌کند و منجر به محافظت ساختمان‌های تاجی باقیمانده خواهد شد.

مراحل قرارگیری روکش بر روی دندانها

این روش درمانی تحت بی حسی موضعی انجام می شود. این درمان شامل دو مرحله است که بسیار مشابه روش درمانی روکش ونیر است. مراحل این روش درمانی به شرح زیر است:

مرحله اول:

در این مرحله دندان پزشک، دندان شما را برای روکش کردن آماده می کند. برای این کار دندان را قبل از تغییر شکل آن با استفاده از یک دریل کوچک تمیز می کند. ایده اصلی انجام این کار اطمینان از این موضوع است که دندان شما در شرایط مناسب برای درمان قرار دارد و امکان قرار دادن روکش بر روی آن وجود دارد. علاوه بر این لازم است اندازه و ظاهر دندان با روکش آن در این مرحله هماهنگی داشته باشد.

در ادامه دندان پزشک یک الگو از دندان های شما تهیه کرده و برای آزمایشگاه جهت ساخت قالب ارسال می کند. از این قالب برای ساخت روکش استفاده می شود. در این زمان ممکن است از شما خواسته شود از یک روکش موقت تا زمان آماده شدن روکش نهایی استفاده کنید.

مرحله دو:

در این مرحله روکش جدید ساخته شده بر روی دندان شما قرار داده می شود. دندان پزشک در این مرحله سطح دندان را با اسید خراش می دهد تا بتواند یک سطح زبر بر روی آن ایجاد کند. انجام این کار باعث می شود روکش بطور محکم به دندان بچسبد. دندان پزشک در ادامه روکش را بر روی دندان شما قرار می دهد و از شما می خواهد مناسب بودن آن را قبل از چسباندن روکش به دندان بررسی کنید.

به هر حال مراحل فوق فقط برای روکش کردن یک دندان استفاده می شود. به این ترتیب اگر شما به دنبال روکش کردن چند دندان خود هستید، لازم است این روش درمانی بر روی هر یک از دندان ها مطابق مراحل فوق در چند جلسه درمانی انجام شود.

فواید روکش چیست ؟

روکش راه حلی مناسب برای مشکلات دندانی است.

مثل:

• از دندانی حمایت می کند که به طور قابل توجهی پوسیدگی داشته باشد.
• محافظت از دندان برای آسیب بیشتر.
• محافظت از دندان پس از یک درمان کانال ریشه.
• نگه داشتن دندان شکسته و ترک خورده کنار هم بگذارید.
• کاور کردن ایمپلنت دندانی.
• بهبود ظاهر یک دندان با تغییر شکل و رنگ.

روکش درمانی خوب و بلند مدت است و معمولاً حداقل ۵ تا ۱۵ سال می مانند که رضایت بیمار را با درمان افزایش می دهد.

حتما بخوانید : عصب کشی دندان چیست ؟

عوارض روکش چیست ؟

اگر متخصص دندانپزشک به شما بگوید روکش می تواند عوارضی داشته باشد حتما تعجب خواهید کرد. اما جای نگرانی نیست. این عوارض غالبا زمانی رخ می دهند که عمل روکش به درستی انجام نشده و یا بیمار مراقبت های لازم را به عمل نیاورد. مهمترین عوارض روکش دندان عبارتند از:

• احتمال بروز عفونت

بالاخره این احتمال وجود دارد که بعد از روکش عارضه عفونت رخ بدهد. این حالت بستگی به این دارد که قبل از انجام عمل روکش تمیز کردن محیط داخلی دهان انجام گرفته و همچنین دندانپزشک مطمئن باشد که کوچکترین عفونتی در ناحیه دندان مورد نظر وجود ندارد. یک دندانپزشک قبل از این که روکش را بگذارد ابتدا باید این قسمت را به خوبی تمیز کند و مطمئن باشد که کوچکترین ذره خارجی در آن ناحیه از دندان وجود ندارد. تا از بروز عفونت دندانی جلوگیری شود

• حساسیت و آلرژی به روکش
  

برخی از افراد به مواد به کار رفته در روکش حساسیت دارند. البته این حساسیت در موارد کم رخ داده و غالبا در مدت کوتاهی درمان می شود. دندانپزشک در چنین مواردی از داروهای ضد حساسیت برای بیمار استفاده می کنند. البته با توجه به تفاوت در جنس روکش حساسیت افراد به انواع روکش ها نیز متفاوت خواهد بود.

• پوسیدگی و خراب شدن دندان

آیا می دانید اگر روکش به خوبی در جای خود قرار نگیرد، میکروب ها و مواد غذایی می توانند به زیر آن نفوذ کرده و در نتیجه این تجمع، پوسیدگی دندان رخ بدهد؟ به همین دلیل است که توصیه می کنیم عمل روکش را به متخصص مجرب بسپارید تا از کیفیت عمل انجام شده اطمینان حاصل شود. همان گونه که می دانید بعد از قرار دادن روکش، جابجا کردن آن بسیار سخت است در نتیجه باید دقت کافی در انجام کار داشت.

• مشکل در تطابق فک ها بر روی یکدیگر

زمانی که روکش بر روی دندان قرار می گیرد اگر ارتفاع روکش از دندانهای دیر بالاتر و یا پایین تر باشد در هر دو حالت مشکل ایجاد خواهد کرد. کمتر بودن ارتفاع منجر می شود در حین غذا خوردن، فشار بیشتری به دندان های دیگر وارد شود زیرا دندانی که روکش شده از دسترس خارج است. اگر ارتفاع روکش زیاد باشد اجازه نمی دهد دو فک بر روی هم قرار گیرند در نتیجه مدام روش در لثه فرو رفته و به بافت لثه آسیب می زند. اکیدا توصیه می کنیم که عمل روکش را به متخصص پروتز ماهر بسپارید تا مشکلات بیان شده رخ ندهد.

• لق شدن روکش
  

قاعدتا روکش نباید بعد از جای گذاری حرکت کند اما اگر این عمل به درستی انجام نشود بعد از مدتی لق شده و می افتد که بیمار باید مجددا برای عمل روکش هزینه ای را در نظر بگیرد البته به شرطی که در این اتفاق آسیبی به دندان وارد نشده باشد.

مراقبت و نگهداری از روکشهای دندان چگونه است ؟

پس از این که روکش دائمی قرار داده شد، دندان پزشک اطلاعاتی در مورد مراقبت و نگهداری از روکش به شما می دهد.که حتما باید این موارد را به درستی و طبق دستور دندانپزشک خود انجام دهید 

1. به طور کلی، حفظ بهداشت دهان و دندان با روزی دو مرتبه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن یا استفاده روزانه از تمیز کننده‌های بین دندانی (مسواک‌ها مخصوص و خلال دندان) توصیه می‌شود.
2. این کارها باعث جدا شدن پلاک از جایی می‌شود که روکش به لثه می‌رسد و به جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری لثه کمک می‌کند.
3. از جویدن غذاهای سفت، یخ یا دیگر مواد خوردنی سفت خودداری کنید، زیرا این کار به روکش شما آسیب وارد می‌کند. همچنین باید از جویدن ناخن‌های دست و دندان قروچه رفتن خودداری کنید، زیرا انجام این کارها باعث می‌شود که طول عمر و دوام روکش دندان شما کاهش پیدا کند.
4. در صورتی که بر حسب عادت دندان قروچه بروید، دندان پزشک محافظ دندان شبانه را برای محافظت از روکش‌ها در هنگام خواب توصیه می‌کند. عمر متوسط روکش‌های معمولی بین هشت تا ده سال است، پس از آن می توان اقدام به تعویض روکش نمود.