بی حسی دندان
بی حسی دندان در دوران بارداری و تاثیر داروی بی حسی بر جنین بسته به نوع دارو و شرایط کلی جنین متفاوت است. داروهای بی‌حس‌کننده موضعی رایج‌ترین نوع داروها در اعمال درمانی دندان پزشکی هستند. بسیاری از زنان باردار به دلیل بهداشت دهان و دندان ضعیف مرتبط با بارداری نیازمند خدمات درمانیِ دندان پزشکی هستند. بنابراین درک تاثیر داروی بی‌حسی بر جنین در بارداری ضروری است.
علت دندان درد در دوران بارداری چیست ؟
مشابه سایر زنان، خانم‌های باردار نیز مستعد ابتلا به مشکلات مختلف دندان مثل پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه، مشکلات مربوط به رشد دندان عقل، ترک خوردن دندان، یا سایر مشکلات مانند آن هستند. علاوه بر این، عوامل خاص می‌توانند احتمال ابتلا به مشکلات دندان را در طول دوره بارداری افزایش داده و به این ترتیب درد دندان شدید را برای فرد به همراه داشته باشند. مهم‌ترین دلایل دچار شدن به دندان درد در دوران بارداری عبارت‌اند از:
۱- ابتلا به ژنژیویت بارداری :
تغییرات هورمونی در طول دوره بارداری در بدن خانم‌ها می‌تواند باعث التهاب و ورم لثه‌ها شود. در اصطلاح به این مشکل ژنژیویت بارداری گفته می‌شود و در صورت عدم درمان مناسب آن، این مشکل می‌تواند باعث ابتلا به بیماری‌های لثه، عفونت شدید لثه و آبسه لثه شود. توجه داشته باشید این شرایط می‌توانند برای فرد بسیار دردناک باشد و بیش از ۵۰% تمام زنان باردار با علائم ژنژیویت بارداری مواجه می‌شوند.
۲- تغییر در رژیم غذایی :
عوامل هورمونی و روانی می‌توانند باعث ایجاد تغییرات در رژیم غذایی فرد در طول دوره بارداری شوند. در حقیقت بسیاری از خانم‌ها به خاطر شرایط بارداری میزان مصرف شکر را در رژیم غذایی خود افزایش می‌دهند و این شرایط می‌تواند خطر ابتلا به درد دندان را به خاطر ایجاد پوسیدگی دندان افزایش دهد.
۳- فقر کلسیم :
زنان باردار نیاز به افزایش سطح کلسیم مصرفی خود داشته و این ماده در تشکیل استخوان‌های کودک نقش کلیدی دارد. در حقیقت کاهش سطح کلسیم بدن مادر می‌تواند چرخه طبیعی تامین مواد معدنی مورد نیاز مینای دندان را ضعیف کرده و در عمل باعث افزایش خطر دچار شدن به پوسیدگی و درد دندان شود.
۴- ویار بارداری :
افزایش حالت تهوع در طول دوره بارداری می‌تواند باعث التهاب لثه‌ها به خاطر قرارگیری آن‌ها در معرض اسید معده و از بین رفتن مواد معدنی مینای دندان شود. این شرایط در نهایت می‌تواند ابتلای به بیماری لثه و پوسیدگی دندان را برای فرد به همراه داشته باشد.
۵- عدم رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان :
زنان باردار گاهی اوقات نسبت به بو یا مزه خمیردندان حساس شده و به همین خاطر از مسواک زدن خودداری می‌کنند. به این ترتیب با عدم رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان، فرد در معرض خطر ابتلا به مشکلات دندان و نیز دچار شدن به درد دندان در طول دوره بارداری قرار می‌گیرد.
 |
حتما بخوانید : پریودنتال و بیماری های لثه کدامند ؟ |
تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین چگونه است ؟
جنین‌های دارای آسفیکسی نسبت به اثر سمی داروهای بی حسی بر سیستم عصبی و قلبی-عروقی حساس ترند. آسفیکسی یا اختناق به وضعیتی گفته می‌شود که رسیدن اکسیژن به بدن با دشواریِ بسیار جدی روبه‌رو شود. هر چه اتصال داروها به پروتئین‌های خون بیشتر باشد میزان سمیت دارو کمتر است. اتصال داروهای بی‌حس کننده موضعی به پروتئین‌ها در جنین دارای آسفیکسی در مقایسه با جنین سالم کاهش می‌یابد.
از طرفی آسفیکسی موجب اسیدی شدن بافت‌ها می‌شود و بی حس کنندۀ رایجی مانند لیدوکایین در نتیجه این اسیدی شدن در بافت‌ها تجمع می‌یابد. داروهای بی‌حس کننده موضعی برای جنین‌های در خطر آسفیکسی و یا با شرایط عمومی ضعیف، باید با احتیاط مصرف شوند، چراکه احتمال ایجاد عوارض جانبی ناشی از این داروها بر روی این دسته از جنین‌ها زیاد است.
میزان تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین با میزان عبور داروی بی‌حسی از جفت تعیین می‌گردد. مواردی می‌توانند انتقال داروی بی حسی موضعی به جنین را تحت تاثیر قرار دهند، عبارتند از:
- میزان داروی بی حسی استفاده شده
- شکل استفاده از داروی بی‌حسی (تزریقی و …)
- استفاده یا عدم استفاده از گشادکنندۀ عروق؛ این دارو برای کاهش سرعت جذب بی‌حس‌کننده موضعی استفاده می‌شود و برای عمل‌های دندان پزشکی طولانی مدت بسیار مهم است چرا که جذب سریع بی حسی موضعی موجب بی‌اثر شدن و ایجاد درد می‌شود.
- نیمۀ عمر دارو و سرعت خنثی شدن دارو توسط بدن مادر
- میزان اتصال دارو به پروتئین‌های خون مادر و جنین
- میزان اسیدی یا بازی بودن داروی بی‌حسی دندان
انواع دارو های بی حسی دندان در دوران بارداری
داروهای استری و آمیدی. نوع استری در پلاسمای خون تجزیه می‌شود و زمان عملکردی کمتری نسبت به داروهای آمیدی دارد. داروهای بی‌حسی استری به سرعت در پلاسمای خون مادر تجزیه می‌شوند و به همین جهت اثر بسیار کمی بر جنین می‌گذارند. از طرفی احتمال واکنش‌های آلرژیک و حساسیت مادر به داروهای استری بیشتر است و این موضوع می‌تواند برای مادر و جنین خطرساز باشد. در مقایسه‌ی داروهای استری و آمیدی، احتمال وقوع واکنش‌های آلرژیک در داروهای استری بسیار کمتر است.
۱- لیدوکائین
لیدوکائین (دسته‌ی B) رایج‌ترین داروی مورد استفاده در دندانپزشکی است که بعد از مصرف امکان دارد از جفت عبور کرده و به جنین برسد. به همین علت در صورتی که درمان دندانپزشکی اورژانسی پیش بیاید، میزان استفاده از داروی بی‌حسی باید در کمترین حالت ممکن باشد و البته همچنان بتواند بی‌حسی ایجاد کند. در صورتی که احساس درد کردید، آن وقت باید دوز دارو را کمی افزایش داد.
۲- آنتی‌بیوتیک‌ها
برای جلوگیری از عفونت دندان‌ها معمولاً از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود. میتوان از آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنیسیلین، آموکسی‌سیلین و کلیندامایسین، که در دسته‌ی B و ایمن برای بارداری هستند، در دوران بارداری با تجویز پزشک استفاده کرد.
۳- مواد شیمیایی دیگر
نه شوینده‌ی دهانی مورد استفاده در طول درمان (معمولاً سدیم هیدروکلرید یا نوعی سفیدکننده) و نه مواد پرکننده هیچ کدام خطری برای جنین ندارند.
تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در مراحل حاملگی
مادر و جنین تغییرات مختلفی را در دوران بارداری متحمل می‌شوند. پس از کاشت تخم لقاح یافته روی دیواره رحم، جنین مراحل مختلفی از تکامل را طی میکند. اندام‌ها در سه ماهه‌ی اولیه بارداری تمایز و تشکیل می‌یابند و در مراحل میانی و آخر حاملگی رشد حجمی خواهند داشت. بنابراین، یک داروی مشابه ممکن است اثرات متفاوتی بسته به مرحلۀ حاملگی بر جنین و مادر داشته باشد.
درک تفاوت در تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در مراحل مختلف بارداری اجازه می‌دهد تا به طور ایمن از درمان‌های دندانپزشکی مرتبط با حاملگی استفاده شوند.
۱- تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در سه ماهه‌ی اول
در این دوره سیستم‌ها و اعضای مختلف جنین در حال تشکیل و تمایز است. اگر جنین در سه ماهۀ اول در معرض مواد شیمیایی قرار بگیرد ممکن است دچار معضلاتی شود. تمایز و تشکیل اندام‌ها بین هفته چهارم تا دهم بارداری صورت می‌گیرد، به همین علت تاثیر مخرب داروها در این دوره می‌تواند حتی منجر به مرگ جنین شود. به همین جهت توصیه می‌شود اعمال دندان پزشکی در این دوره انجام نشود و به سه ماهۀ دوم یا سوم موکول شود. ولی انجام اعمال دندان پزشکی اورژانسی در این دوره و در تمام دوران حاملگی بلامانع است.
۲- تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در سه ماهه‌ی دوم
در سه ماهۀ دوم تاثیر مخرب داروها بر جنین کمتر از سه ماهۀ اول می‌باشد. بسیاری از دندان پزشکان حتی در این بازۀ زمانی برای انجام اعمال دندان پزشکی بسیار محتاط عمل می‌کنند. با این حال، درمان‌های دندان پزشکی پژوهشی نشان داده‌اند که انجام درمان‌ها بر زنان باردار در این بازه زمانی نسبتاً ایمن است. علاوه بر این چون جنین در سه ماهۀ دوم دچار تغییرات محدودی می‌شود و به تحریکات خارجی حساسیت زیادی ندارد، تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در سه ماهۀ دوم نسبت به تاثیر آن‌ها در سه ماهۀ اول و حتی سه ماهه‌ی سوم کمتر است.
یکی از خطرات انجام اعمال دندان پزشکی از هفتۀ بیستم به بعد خطر افت فشار خون تاق باز یا سندرم سوپاین است. از آنجایی که در دوران بارداری اندازۀ رحم افزایش می‌یابد، بزرگ سیاهرگ زیرین ممکن است در زمانی که مادر در وضعیت تاق باز و به پشت خوابیده قرار دارد، تحت فشار قرار گیرد؛ این امر بازگشت وریدی و متعاقباً خروجی قلب را کاهش داده و موجب افت فشار خون می‌شود. چنین پدیده‌ای به عنوان سندرم کاهش فشار خون تاق باز یا سندرم سوپاین شناخته می‌شود. باید برای انتخاب زمان مناسب برای درمان دندان پزشکی این موضوع نیز مد نظر گرفته شود.
 |
حتما بخوانید : نحوه حضور در مطب در دوران کرونا |
۳- تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در سه ماهه‌ی سوم
خطر افت فشار خون یا سندرم سوپاین در سه ماهۀ سوم بارداری به دلیل بزرگ‌شدن رحم بسیار بیشتر از سه ماهۀ دوم است. خانم باردار هنگام دراز کشیدن روی یونیت دندان پزشکی ممکن است علائم مانند سبکی سر و افت فشار خون را تجربه کند. استفاده از بی‌حسی موضعی در این دوره توصیه نمی‌شود ولی در دوزهای پایین اثرات سمی این داروها به حداقل می‌رسد.
پیشگیری از بیماری هان و دندان در بارداری
برخی از مواردی که می توانند برای پیشگیری از ایجاد پوسیدگی در دوران بارداری مورد استفاده قرار بگیرند و ایمن هستند ،عباراتند از :
۱- فلوراید تراپی :
استفاده از آن به طور موضعی سبب استحکام مینا و کاهش باکتری های دهان می شود .
۲- آدامس حاوی زایلیتول:
باعث کاهش سطح استرپتوکوک موتانس در بزاق و پلاک میکروبی مادر می شود . استفاده از این آدامس ها میزان باکتری های پوسیدگی زا و ایجادکننده بیماری پریودنتال می شود .
ثبت ديدگاه