سوراخ شدن دندان در کودکان چه علت و نشانه ای دارد ؟

سوراخ شدن دندان

سوراخ شدن دندان و ایجاد حفره های دندانی چیزی است که از پوسیدگی دندان و آسیب دیدن دندان حاصل می شود. پوسیدگی دندان می تواند هم روی پوشش بیرونی دندان (مینای دندان) و هم روی لایه داخلی دندان (به نام عاج) تأثیر بگذارد. این مشکل یکی از مشکلات رایج در بین کودکان و یکی از علل مهم مراجعات کودکان برای درمان های مربوط به دندان است ، اما شاید در نگاه اول برای والدین این سوال مطرح شود که چه علت و مشکلی میتواند باعث ایجاد این مورد شود .

در ساده ترین پاسخ به این سوال میتوان اینگونه گفت که ، وقتی مواد غذایی با کربوهیدرات هایی مانند نان ، غلات ، شیر ، سودا ( نوشیدنی گازدار ) ، میوه ، کیک یا آب نبات روی دندان های شما باقی می مانند ، باکتری های موجود در دهان شما آنها را به اسید تبدیل می کنند. باکتریها ، اسید ، مواد غذایی باقی مانده و بزاق شما برای تشکیل پلاک با یکدیگر ترکیب می شوند که این پلاک به دندان می چسبد. اسیدهای موجود در پلاک ، مینای دندان را در خود حل می کنند و سوراخ هایی در دندان شما ایجاد می کنند.

چرا دندان کودکان دچار پوسیدگی می‌شود ؟

همانگونه که گفتیم مهم ترین علت سوراخ شدن دندان کودکان ، پوسیدگی دندان آنها می باشد . بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که پوسیدگی دندان در کودکان به یک زبان ساده ، زمانی ایجاد می‌شود که شکر موجود در غذا و نوشیدنی‌ها توسط باکتری‌های داخل دهان خورده شده و تولید اسید کند. هر زمانی که کودک شما غذایی حاوی شکر می‌خورد، این اسیدها به مینای دندان حمله کرده و باعث نرم شدن و خراب شدن آن می‌شوند.

حمله‌ی اسیدها ممکن است تا یک ساعت پس از خوردن یا آشامیدن خوراکی‌های شکردار ادامه داشته باشد، تا زمانی که نمک‌های طبیعی موجود در بزاق دوباره مینای دندان را در برگرفته و آن را سفت کنند. اما لازم است به این نکته نیز توجه داشته باشید که تنها شکر نیست که می‌تواند به دندان‌ها آسیب برساند، برخی دیگر از مواد هستند که میتوانند باعث آسیب رساندن و ایجاد پوسیدگی در دندان ها و در نهایت سوراخ شدن دندان کودک شوند که چندان مورد توجه والدین قرار ندارد.

دیگر انواع کربوهیدرات‌ها نیز می‌توانند مورد مصرف باکتری‌ها قرارگرفته و اسید تولید کنند. (این‌ها کربوهیدرات‌های “تخمیرپذیر” هستند: برای مثال “قندهای مخفی” در غذاهای فراوری‌شده، قندهای طبیعی در میوه‌ها و نشاسته‌ی پخته‌شده.) همیشه به محتویات توجه داشته باشید، معمولاً هر چیزی که پسوند “اوز” داشته باشد نوعی قند است مثل ساکاروز، مالتوز و غیره.

خوردن غذاهای قندی و اسیدی و نوشیدن نوشیدنی در بین غذاها می‌تواند احتمال پوسیدگی را افزایش دهد چرا که دندان‌های کودک شما مدام تحت حمله قرار گرفته و زمانی را برای بازیابی پیدا نمی‌کنند. به همین دلیل مهم است که کودک در طول روز به ‌طور مداوم از خوراکی‌های قندی استفاده نکند.

سوراخ شدن دندان فقط برای کودکان نیست

بسیاری از مردم فکر می کنند سوراخ شدن دندان فقط مخصوص کودکان است و بزرگسالان به این مشکل مبتلا نمی شوند ، اما با باید به این نکته دقت داشته باشید که با افزایش سن ، تغییراتی در دهان شما ایجاد می شود. هرچه سن بالاتر میرود ، لثه ها از دندان های شما جدا می شوند. آنها همچنین به دلیل بیماری لثه می توانند از بین بروند. این امر ریشه دندان های شما را در معرض پلاک دندان قرار می دهد. و اگر غذاهای پر قند یا پر کربوهیدرات زیادی مصرف می کنید ، احتمال ابتلا به سوراخ شدگی ها بیشتر است.

بزرگسالان مسن تر گاهی اوقات در اطراف لبه های دندان هایی که ترمیم شده اند ( پُر شده اند ) دچار پوسیدگی می شوند. افراد سالخورده معمولاً به دلیل استفاده نکردن از فلوراید یا نداشتن مراقبت دهانی خوب از زمان کودکی ، برای بهبود وضعیت دندان های خود ، اقدامات دندانپزشکی زیادی انجام می دهند. با گذشت سالها ، این ترمیم ها می توانند دندانها را ضعیف کرده و بشکنند. باکتری ها در شکاف و درز دندان ها جمع می شوند و باعث پوسیدگی می شوند.

حتما بخوانید : باید ها و نبایدهای درمانی آبسه لثه کودکان

علایم و نشانه های سوراخ شدن دندان کدام است ؟

همانگونه که میدانید دهان حاوی تعداد زیادی از باکتری های است که برخی از آن ها می تواند برای ما مضر باشد. آن ها یک لایه نازک و بی رنگ را در قسمت بالای دندان ها تشکیل می دهند. این لایه ناز را پلاک می نامیم. با گذشت زمان، ممکن است این پلاک ها بر روی دندان شما ایجاد شود. بالا توضیح دادیم که نشکیل پلاک ممکن است زمانی رخ دهد که فرد در استفاده از مواد قندی و سرشار از نشاسته افراط کرده باشد و به طور منظم از این مواد غذایی استفاده کند.

قرار گرفتن در معرض مکرر ترشح اسید حاصل از پلاک ها می تواند به مینای دندان آسیب برساند. مینا لایه بیرونی محافظ پوشش دندان است. در پوسیدگی دندان، مواد معدنی موجود در مینای دندان حل شده و به مرور زمان این لایه از بین می رود. در حالی که در برخی از مواقع مینای دندان خود می تواند به ترمیم برخی از آسیب ها کمک کند با این حال این پوسیدگی ها به دلیل عدم درمان به عاج دندان رسیده و مشکلات دیگری را در پی خواهد داشت. در این صورت آسیب های به وجود آمده دائمی خواهند بود.

این پوسیدگی می تواند در افراد در تمام سنین  مختلف رخ دهد اما به خصوص در کودکان  بسیار شایع است. علامت اصلی حفره دندان ، نمایان شدن سوراخ در دندان است، این حفره ها می تواند در اندازه های متفاوت باشد. اما گاهی ممکن این این عارضه با هیچ نوع علائمی همراه نباشد. علائمی که می تواند به عنوان یک زنگ خطر برای مبتلا شدن به این عارضه باشد عبارتند از:

• لکه های سفید، خاکستری ، قهوه ای یا سیاه روی دندان ها
• دندان درد
• حساسیت دندان
• بوی بد دهان

بدون درمان، باکتری ها می توانند به بافت نرم تر در داخل دندان گسترش یابند. این می تواند  باعث افزایش سرعت پوسیدگی دندان و باعث درد دندان گردد. در نهایت در صورت عدم درمان این عارضه می تواند به عفونت منجر شود.

بیایید تا کمی بیشتر در مورد این علایم  نشانه های سوراخ شدن دندان یا پوسیدگی دندان با هم صحبت کنیم . همانطور که میدانید رایج ترین نشانه های پوسیدگی  و سوراخ شدن دندان ها  موارد زیر میباشند :

۱- حساسیت نسبت به سرما و گرما

حساس شدن دندان ها به سرما و گرما، می تواند نشان دهنده پوسیدگی و سوراخ شدن دندان باشد. فرسایش مینای دندان، به تدریج عاج دندان را هم تحت تاثیر خود قرار می دهد. عاج (dentin) لایه سخت و سفت زیر مینا است. درون عاج، تعداد زیادی لوله های تو خالی میکروسکوپی وجود دارد.

اگر مینای کافی برای محافظت از عاج دندان وجود نداشته باشد، غذا های داغ، سرد، چسبناک یا اسیدی، سلول ها و عصب داخل دندان را تحریک می کنند.  در نتیجه، دندان حساس می شود.

۲- حساسیت نسبت به مواد غذایی شیرین

حساسیت نسبت به گرما و سرما در زمان پوسیدگی و سوراخ شدن دندان، رایج تر است. اما در مواردی ممکن است که دندان ها نسبت به غذا های شیرین حساس شوند. مانند حساسیت به دما، احساس ناراحتی ناشی از مواد غذایی شیرین به علت آسیب وارد شده به مینای دندان است.

۳- دندان درد

احساس درد در یک یا چند دندان، می تواند نشان دهنده کرم خوردگی و سوراخ شدن دندان ها باشد. در حقیقت، درد یکی از رایج ترین علائم وجود پوسیدگی و سوراخ در دندان ها است. در مواردی، این درد ناگهانی است. در برخی مواقع، درد در اثر خوردن ماده غذایی خاصی شروع می شود. با گاز زدن و جویدن نیز، شدت این درد افزایش پیدا می کند.

۴- ایجاد لکه بر روی دندان

لکه روی دندان ها معمولا در ابتدا به صورت نقاط سفید رنگ ظاهر می شوند. با پیشرفت پوسیدگی دندان، لکه روی دندان ها تیره تر می شود. لکه ای که در اثر پوسیدگی ایجاد می شود، می تواند قهوه ای، سیاه یا سفید باشد. لکه روی سطح دندان ظاهر می شود.

۵- وجود حفره یا سوراخ شدن دندان

اگر لکه های سفید روی دندان ها بد تر شوند، معمولا به این معنی است که حفره یا سوراخی در دندان ایجاد شده است. ممکن است بتوانید سوراخ را در آینه مشاهده کنید و یا با زبان خود آن را لمس کنید.

برخی سوراخ ها و حفرات، مخصوصا آن هایی که بین دندان ها پدید می آیند، قابل دیدن یا لمس کردن نیستند. در چنین مواردی، درد و حساسیت دندان ها نشان دهنده پوسیدگی است. در صورت مشاهده سوراخ یا حفره در دندان هایتان، باید سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از سوراخ شدن دندان کودکان

همانگونه که قطعا تا به این جا متوجه شده اید ، پوسیدگی دندان یکی از مهمترین علل سوراخ شدن دندان کودکان است ، برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و پیشگیری از آسیب های جدی دندانی رعایت نکات زیر را به خاطر داشته باشید :

• از آنجایی که پوسیدگی دندانی یک بیماری مسری است و میکروب های ایجاد کننده آن معمولا از دهان والدین (بویژه مادران) به نوزاد منتقل می شوند، قبل از اقدام به بچه دار شدن به فکر سلامت دندان های خود باشید و با مراجعه به دندانپزشک، دندان های پوسیده خود را درمان کنید.
• ظرف شش ماه بعد از رویش اولین دندان کودک، جهت معاینه و مشاوره نوزاد خود را نزد دندانپزشک متخصص کودکان ببرید. این مراجعه نباید دیرتر از ۱۲ ماهگی کودک باشد.
• دندان های نوزادتان را تا زمان رویش آن ها تا حدود ۱.۵سالگی، شب ها قبل از خواب با استفاده از یک پارچه یا گاز استریل، تمیز نمایید.
• در دوره ۱.۵ تا ۳ سالگی، دندان های کودک را به کمک مسواک های انگشتی یا دستی، بدون استفاده از خمیر دندان یا با استفاده از خمیر دندان های فاقد فلوراید، شب ها قبل از خواب مسواک بزنید. زیر ممکن است کودک مقداری از خمیردندان را ببلعد.
• در سن ۳-۶ سالگی، دندان های کودک را با مسواک های دستی یا برقی و خمیردندان های فلوراید دار مخصوص کودکان، روزی دو بار (یک بار بعد از صبحانه و یک بار قبل از خواب شب) مسواک بزنید.
• از شیشه حاوی شیر، به عنوان پستانک جهت آرام کردن و کمک به خوابیدن کوک استفاده نکنید.
• دفعات شیر دادن به کودک را در شب کاهش دهید.
• تغذیه کودک با شیشه شیر را در حدود سن ۱۲-۱۴ ماهگی متوقف و او را به نوشیدن از فنجان یا لیوان تشویق کنید.
• اجازه ندهید کودک در طول روز، مکررا میان وعده های پوسیدگی زا از قبیل؛ انواع شیرینی، کلوچه، کیک، بیسکویت، پفک، چیپس و غیره مصرف کند.
• نوع رژیم غذایی کودک را به سمت مواد غذایی سالم حاوی کلسیم و فیبر تغییر دهید.

بهداشت دهان و دندان در دوران نوزادی

بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که رعایت بهداشت دهان و دندان بایستی از دوران نوزادی شروع شود . با این کار و جدیت در مراقبت از لثه ها و دندان های کودک از همان ابتدا شما میتواند از سوراخ شدن دندان کودک و پوسیدگی های مربوط به آن جلوگیری کنید .

پس از هر بار شیر خوردن با کمک گاز استریل نمناک روی لثه ها، سقف دهان و همچنین روی زبان کودک تمیز شود، این امر از شروع پوسیدگی های زودرس دندانی جلوگیری کرده و نیز در کاهش رفلاکس معده کودک نقش به سزایی دارد.

حتما بخوانید : هزینه عصب کشی دندان به چه عواملی بستگی دارد ؟

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه نمایید ؟

هرچند سوراخ شدن دندان خود نشانه و یک علامت جدی برای ایجاد پوسیدگی در سطح گسترده ای از دندان است ، اما با مشاهده همین علامت نیز لازم است هرچه سریعتر به دندانپزشک خود و یا فرزند خود مراجعه و اقدامات مراقبتی و درمانی را انجام دهید اما اگر مشکوک به پوسیدگی دندان هایتان هستید، به دندانپزشک مراجعه کنید. در صورتی که دندان های شما نسبت به سرما، گرما و مواد غذایی شیرین حساس شده اند، به دندانپزشک مراجعه کنید؛ مخصوصا اگر این حالت بیش از ۴۸ ساعت طول کشیده است.

دندان دردی که بهبود پیدا نمی کند و پیدایش لکه ها روی دندان ها نیز، از جمله دلایلی هستند که باید به دندانپزشک مراجعه کنید. بهتر است به طور منظم، هر شش ماه، نزد دندانپزشک بروید. بدین ترتیب، از ایجاد پوسیدگی های شدید و سوراخ شدن دندان ها جلوگیری می شود.

به خاطر داشته باشید

همواره و در پایان هر سخن به خصوص در زمینه بهداشت دهان کودکان توصیه کرده ایم ، که مراجعات دوره ای و منظم کمک بسیار بزرگی در سلامت و بهداشت دهان و دندان کودکان است . هر چند هنوز هم هستند والدینی که دندان کودکان و به خصوص بهداشت دندان های شیری را با این فرضیه که این دندان ها موقتی هستند ، چندان مورد توجه قرار نمی دهند  . اما لازم است بدانید که عدم توجه به این دندان ها میتواند مشکلات بسیاری جدی برای دندان های دایمی کودک شما در بزرگسالی ایجاد نماید

پس از همین ابتدا لازم است به بهداشت و سلامت دندان های کودک خود توجه و دقت کافی داشته باشید و با مشاهده هر گونه نشانه در دهان و دندان های کودک به متخصص دندانپزشک کودک مراجعه نمایید . با استفاده از کمک و راهنمایی های دندانپزشک و آموزش نحوه صحیح مراقبت از دندان های کودک شما میتوانید از بسیاری از مشکلات دندانی همچون سوراخ شدن دندان کودکان ، پوسیدگی و آسیب به ریشه های دندان های دایمی جلوگیری و سلامت دندان های فرزند خود را تضمین نمایید