دندانپزشک کودکان کیست ؟

دندانپزشک کودکان ،یکی از شاخه های دندانپزشکی می باشد. دندانپزشک کودکان در زمینه سلامت دهان و دندان کودکان مشغول به فعالیت است و از رویش اولین دندان شیری ،تا نوجوانی ،با ایشان سروکار دارد و با تجربه و دانشی که دارد،ناهنجاری و آسیب هایی که در دهان و دندان کودک به وجود آمده است را رفع می کند. یک دندانپزشک اطفال خوب باید به علم روانشناسی کودکان آشنا بوده و برخورد صحیح با کودکان را بداند تا بتواند اعتماد آن ها را جلب کند.

تفاوت دندانپزشک عمومی با دندانپزشک اطفال

واقعیت این است که بسیاری از ما از تفاوت متخصص و دندانپزشک عمومی بی اطلاع هستیم و از تخصص های دندانپزشکی و شاخه های آن آگاهی نداریم. دوره دندانپزشکی ۶ سال می باشد و مدرک دندانپزشکان عمومی در ایران ،جراح دندانپزشک می باشد،که با دندانپزشک متخصص متفاوت است. دندانپزشکی تخصص های مختلفی دارد که یکی از آنها تخصص دندانپزشک اطفال یا دندانپزشک کودکان است، که دریافت این مدرک نیازمند گذراندن دوره ۳ ساله تخصص علاوه بر دوره عمومی است. این تخصص ،شاخه ای از دندانپزشکی است که مخصوص درمان بیماریهای دهان و دندان در کودکان و نوجوانان است.

از آنجایی که  ممکن است ،بیماری دهان و دندان در دوران کودکی و نوجوانی شروع شود، پیشگیری و درمان این آسیبها در این دوران از اهمیت بالایی برخوردار است. که در  دامنه کاری و تخصص دندانپزشک کودکان متخصص میباشد، متخصص دندانپزشکی کودکان باید به روانشناسی کودک و نحوه ی برخورد با کودکان مسلط باشد و بتواند در کوتاهترین زمان اعتماد بیمار را جلب کند و بتواند به بهترین نحو خدمات مورد نیاز کودک را ارائه دهد.

دندانپزشکان متخصص کودکان ،درمانهای دندانپزشکی مورد نیاز برای کودکان مبتلا به فلج مغزی، عقب ماندگی های ذهنی، اوتیسم و بیماریهای سیستمیک  و… را ،انجام میدهند، هرچند به دلیل عدم همکاری این بیماران، در اغلب مواقع این کودکان برای درمان ا،حتیاج به بیهوشی و یا آرام بخشی در محیط بیمارستانی دارند.

در دندانپزشکی کودکان چه خدماتی ارائه می شود؟

معاینه و ارزیابی دقیق و درمان ناهنجاری و آسیب های دهان و دندان کودکان ،از جمله خدماتی است که متخصص کودکان انجام میدهد ، بطور کلی متخصص کودکان ،فعالیت ها و درمانهای گسترده ای در زمینه بهداشت دهان و دندان کودک انجام میدهد که از جمله آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

• آموزش بهداشت دهان و دندان به کودکان و نوجوانان 
• توصیه های لازم در مورد نحوه رعایت بهداشت دهان
• ارایه خدمات تخصصی پیشگیری
• ترمیم دندانهای شیری
• عصب کشی دندانهای شیری
• روکش دندانهای شیری
• خدمات مرتبط با دندانهای دائمی جوان
• جرم گیری
• فلورایدتراپی و فیشور سیلانت
• فضانگهدارنده ها
• دندانپزشکی زیبایی
• ارتودنسی پیشگیری
• دندانپزشکی بدون دردبا استفاده از بیهوشی

حتما بخوانید : جرمگیری و هر آنچیزی که باید بدانید

برخی از مهم ترین این موارد را بهتر است با هم بیشتر بررسی کنیم تا میزان اهمیت توجه به دندان های شیری را به درستی متوجه شوید :

۱-  فیشورسیلانت

دندان های آسیاب شیری و دایمی جوان کودکان، شیارهای عمیق و باریک دارند که با مسواک،به خوبی، تمیز نمی شوند و اکثر پوسیدگی ها از داخل همین شیارها شروع می شوند . با مهر و موم کردن این شیار ها توسط “شیارپوش دندان یا فیشورسیلانت “می توان ،از ایجاد پوسیدگی جلوگیری کنیم.

شیارپوش دندان مواد همرنگ دندان است که تمام شیارهای عمیق دندانی را پوشانده و مانع از رسیدن باکتری و اسیدها به داخل شیار و بافت دندانی ،می شود و در نتیجه مانع از ایجاد پوسیدگی دندان ها  می شود. استفاده از فیشور سیلانت نیازی به تزریق سرنگ و یا تراش دندان ندارد. در نتیجه احساس ترس و دردی برای کودکان ندارد.

۲- دندانپزشکی کودکان بدون درد

دندانپزشکی کودکان بدون درد یا دندانپزشکی کودکان با بیهوشی ،روشی است که در سال های اخیر ارائه شده است تا کودکان بی قرار ، بدون تحمل درد ، به راحتی خدمات دندانپزشکی را دریافت کنند. متخصص دندانپزشکی بیهوشی کودکان می بایست در این زمینه تخصص کافی داشته باشد تا عوارض خاصی برای کودک پیش نیاید.

۳-  درمان پوسیدگی دندان کودک

اگر پوسیدگی دندان در مراحل اولیه درمان نشود، به عصب دندان خواهد رسید، قطعا درد و هزینه پرکردن دندان خیلی کمتر از عصب کشی خواهد بود.

۴-  فلوراید تراپی

فلوراید،مینای دندان را تقویت می کند و این امر،موجب پیشگیری از آسیب به دندانها می شود. اما انجام نادرست این شیوه مضراتی نیز به همراه خواهد داشت. تحقیقات و پژوهش های مختلف در حوزه بهداشت دهان و دندان، نشان داده اند که نوزادان و کودکان باید از سن ۴ سالگی تا بزرگسالی تحت درمان با فلوراید قرار گیرند.

فلوراید تراپی در کودکانی که ریسک پوسیدگی بالایی دارند ممکن است به صلاحدید دندانپزشک کودکان از سنین کمتر انجام می شود.

۵-  فضا نگهدارنده دندان یا ارتودنسی پیشگیری

برخی والدین، اهمیت زیادی برای دندان های شیری قائل نیستند، در­حالیکه وجود  این دندانهای شیری،فضای کافی و مناسب را برای رویش دندان های دائمی زیرین آنها، که در آینده قرار است رویش پیدا کنند، ایجاد می کنند. اگر دندان شیری زودتر از موعود مقرر بیفتد، بقیه دندان های شیری با حرکتی آهسته جای خالی دندان را پر کرده و در نتیجه فضای لازم جهت رویش دندان دائمی که قرار است در زمان مقرر خود رویش یابد، از بین می ­رود و باعث بهم ریختگی ردیف دندانها شده و هزینه ­های بالای درمان های ارتودنسی بر دوش والدین می افتد.

زمانی که دندان های شیری زودتر از موعد مقرر می افتند برای جلوگیری از کج شدن دندان های دائمی از “فضا نگهدارنده دندان ” ، “ثابت یا متحرک” استفاده می شود.

۶-  روکش دندان شیری

در برخی کودکان به علت بهداشت دهان و دندان نامناسب، اطراف دندان یا  ترمیم های دندانی ،باکتری ها تجمع پیدا می کنند و باعث پوسیدگی های مجدد می شوند و نسج زیادی از دندان از بین می رود به همین خاطر،گذاشتن روکش های دندانی در کودکان، یک درمان ایده آل می باشد. روکش دندان شیری توسط چسب هایی که فلوراید آزاد می کنند به دندان چسبانده می شود و در زمان افتادن دندان شیری، همراه با دندان شیری می افتد.

۷-  عفونت دندان کودکان

شایع ترین علامت عفونت و آبسه دندان کودک ، درد می باشد. این درد شدید بوده و می تواند به سمت گوش و گردن کودک هم کشیده شود. والدین تنها در صورت تورم صورت و آبسه های حاد دندانی البته فقط با تجویز دندانپزشک متخصص مجاز به مصرف آنتی بیوتیک هستند. توجه داشته باشید که مصرف آنتی بیوتیک به تنهایی قادر به درمان این آبسه ها و کیست های دندانی نبوده و حتماً باید منشاء عفونت دندانی نیز حذف شود که این حذف عفونت، همانطور که گفته شد یا با درمان ریشه (عصب کشی ) و یا کشیدن دندان عفونی میسر می شود.

۸- دندان قروچه در کودکان

دندان قروچه در کودکان (براکسیزم) یا ساییدن دندانها به هم ،در سنین قبل از ۶ سالگی نسبتاً شایع می‌باشد. این عارضه در پسربچخه ها بیشتر از دختر بچه ها است.برای دندان قروچه تاکنون هیچ دلیل مشخصی پیدا نشده است ولی یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین علت‌های آن، کمبودهای تغذیه ای ،وجود انگل های دستگاه گوارش و استرس و اضطراب در کودکان می‌باشد.

کودکانی که دچار دندان قروچه هستند می‌توانند اختلال در خواب داشته باشند به طوری که در طول شب از صدای کشیده شدن دندان های خود روی هم ،چندین بار از خواب بیدار شوند و ممکن است آنقدر این صداها بلند باشد که باعث بیدار شدن اعضای خانواده در اتاق‌ های دیگر شود.

برای درمان دندان قروچه ،کم کردن رنجش ها و خشم های درونی ،از نایت گارد شبانه (محافظ هایی که سطوح دندان را می پوشانند) و یا داروهای آرامش بخش خوراکی و گیاهی و… استفاده می شود.

۹-  عصب کشی دندان کودکان

هر دندان شیری کودک ،فضای کافی و لازم را برای رویش دندان های دائمی زیرین وی نگه مى دارد و باید تلاش شود تا آن را حفظ کرد،اگر فضای خالی پیش از زمان طبیعی ، موقعیت قرارگیری شان را برای پر کردن آن فضا،تغییر می دهند. و این می تواند هماهنگی و ردیف شدن طبیعی و نهایی دندان های دائمی را تحت تاثیر قرار دهد.

عصب کشی دندان کودکان معمولا در مطب و تحت بی حسی موضعی انجام می شود که به طور کامل دندان آسیب دیده را بی حس  و درمان می کند.

چرا بهداشت دهان و دندان کودکان مهم است ؟

واقعیت این است که یک بخش عمده در بهداشت کودکان و مراقبت از کودک ،  رعایت بهداشت دهان و دندان در کودکان است. متاسفانه بسیاری از والدین به دلیل اینکه گمان می کنند دندانهای کودکشان شیری است و موقتی است، به آن توجه کمتری می کنند. ولی غافل هستند از اینکه، این دندانهای شیری است که به کودک در داشتن تغذیه درست کمک میکند به صحبت کردن درست و زیبایی هرچه بیشتر چهره و اعتماد به نفس او کمک میکند و از همه جالبتر این که فضا را برای دندانهای دایمی نگه میداردکه در ردیف دندان های دیگر قرار گیرد.

حتما بخوانید : روش صحیح مسواک زدن

مراقبت های لازم برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان

مکانیسم پوسیدگی دندان که به طور کلی یکسان است. وجود مواد قندی در دهان ، باعث تغذیه باکتریهای پوسیدگی زا (استرپتوکک موتانس) شده و این باکتریها با تولید اسید ، منجر به پوسیدگی دندانها میشود. درباره ی دندان درد کودکان اشاره به این نکته ضروری است که دندانهای شیری، بر خلاف دندانهای دایمی خیلی زود به عصب میرسند، چرا که دندان کوچک است ولی پالپ ( عصب دندان) وسیع است. بنابراین پوسیدگی با اندک گسترشی ، به عصب میرسد و نیاز به عصب کشی دارد. غالبا اولین دندانهایی که در کودکان به عصب می رسد، دندان آسیاب کودک است. در حالت خیلی کلی بهتر است به منظور مراقبت از دندان و جلوگیری از پوسیدگی به موارد زیر توجه کنید

البته این را نیز فراموش نکنید که این موارد بسیار کلی است و پیروی از دستورات و نکاتی که دندانپزشک کودکتان به شما اعلام میکند قطعا کاربردی تر و مناسب با شرایط و وضعیت دندان فرزند شما خواهد بود :

۱- بعد از هر بار شیردهی به کودکان،دهان و دندان های کودکتان را با یک گاز مرطوب تمیز کنید.آنچه که عامل اصلی پوسیدگی در کودکان زیر ۳ سال هست،همین شیردهی در زمان خواب کودکان هست.تا حد امکان باید از شیردهی در خواب،بویژه در کودکانی که دندان های آنها شروع به روییدن کرده است خودداری شود. و در صورت اجبار، حتمآ بعد از شیرخوردن کودک،دندانها و دهانش به طور کامل تمیز شود.

۲- همزمان با رویش اولین دندان کودک ،از مسواک های نرم و با سایز کوچک،جهت تمیز کردن دندانهای تازه روییده شده استفاده کنید.اما تا قبل از ۳ سالگی،استفاده از خمیر دندان به علت نداشتن توانایی در خارج کردن کامل آن توصیه نمی شود‌.

۳-  کودک تا حدود۶ سالگی نمی تواند به تنهایی دندانهای خود را  با مسواک و نخ دندان تمیز کند،و دندانهای او باید با کمک والدین ایشان، تمیز شود.به عبارتی تا زمانی که کودک شما نتواند به تنهایی بند کفش خود را ببندد،مهارت دستی کافی برای تمیز کردن دندان های خود به تنهایی را ندارد.و معمولا از والدین خواسته می شود که تا ۱۰ سالگی نیز نظارت مستقیم بر مسواک زدن  و نخ دندان کشیدن دندان های کودک خود داشته باشند.

هنگام مراجعه به مطب چه نکاتی را رعایت باید کرد ؟

رابطه مهمی بین اضطراب مادر در مراجعه به دندانپزشک کودک و رفتار کودک از نظر همکاری در ویزیت دندانپزشکی وجود دارد.بیشترین تاثیر این اضطراب در کودکان زیر چهار سال است. لطفا اگر مضطرب هستید سعی کنید جلوی کودکتان آن را بروز ندهید،باور کنید که یک گروه دندانپزشکی کودکان خوب ، بدون تردید، هدفش انجام یک درمان ایده آل در عین ایجاد یک تجربه مثبت برای کودک شماست.

کودکانی که بی حسی فک پایین دریافت می کنند ممکن است سطح داخلی لب پایین خود را گاز بگیرند. بنابر این حفظ رول پنبه در دهان کودک پس از پایان کار تا زمان اتمام بی حسی در پیشگیری از این مساله مفید است. دهانشویه با آب نمک در موارد گاز گرفتگی ، در تمیز نگه داشتن ناحیه سودمند است.