خشکی دهان چه نشانه ها و علایمی دارد ؟

خشکی دهان

خشکی دهان یا اگزوستوما، به شرایطی اشاره دارد که در آن غدد بزاقی دهان، بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن دهان نمی سازند. دهان خشک اغلب به دلیل عوارض دارویی یا افزایش سن یا در نتیجه رادیودرمانی سرطان به وجود می آید. با شیوع کمتر علت این خشکی ممکن است بیماری ای باشد که غدد بزاقی را مستقیما تحت تاثیر قرار داده باشد. بزاق با خنثی کردن محصولات اسیدی باکتری ها، جلوگیری از رشد باکتری ها و شستن ذرات غذا، به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می کند. همچنین بزاق توانایی فرد برای چشیدن را بهتر می کند و جویدن و بلع را آسان تر می کند. به علاوه، آنزیم های بزاق به هضم غذا کمک می کنند.

علائم خشک شدن دهان کدام است ؟

علائم و نشانه های خشکی دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بوی بد دهان
• چِیلیتیس یا التهاب و شکافتن (شکافتن یا ترک خوردن) لب ها
• ترک خوردن و شکستن مخاط دهان، یا پوشش داخلی گونه ها و لب ها که در آن پوست در گوشه های دهان ممکن است شکسته شود یا دچار درد شود
• خشکی در دهان
• دیسگوسیا (dysgeusia) یا اختلالات چشایی
• عفونت های قارچی در دهان مانند برفک
• گلوسودینیا (glossodynia) یا سندرم سوزش دهان
• افزایش نیاز به نوشیدن آب به خصوص در شب
• التهاب زبان، زخم زبان
• برای خانمها رژ لب به دندان چسبیده
• تکرر بیماری لثه
• پوسیدگی و پلاک بیشتر دندان
• مشکلات صحبت کردن
• مشکل در بلع و جویدن – مخصوصاً غذاهای خشک مانند غلات
• مشکلات مربوط به دندان مصنوعی – مشکلات مربوط به نگهداری دندان های مصنوعی، زخمهای دندان ها و همچنین چسبیدن زبان به کام
• سیالادنیت، عفونت غده بزاقی
• گلو درد
• بزاق غلیظ و چسبنده

علل خشکی دهان چیست؟

کاهش بزاق و دهان خشک از یک آزار ساده تا اثرات بزرگ روی سلامتی فرد و سلامتی دندان ها و لثه ها همچنین اشتها و لذت بردن از غذا می تواند متفاوت باشد. به عبارتی این خشکی هنگامی که غدد بزاقی دهان بزاق کافی برای مرطوب نگه داشتن دهان نمی سازند ایجاد می شود. این غدد ممکن است به علل زیر به درستی کار نکنند:

۱- داروها :

بسیاری از داروها، از جمله بسیاری از داروهایی که بدون نسخه تهیه می شوند، عارضه ی دهان خشک دارند. داروهایی که به احتمال بیشتری مشکل ایجاد می کنند، برخی داروهای درمان افسردگی، فشار خون بالا و اضطراب و همچنین ضد حساسیت ها، ریلکس کننده های عضلات و داروهای ضد درد هستند.

۲- افزایش سن :

بسیاری از افراد مسن با افزایش سن خشکی دهان را تجربه می کنند. فاکتورهای دخیل در این موضوع شامل استفاده از داروهای خاص، تغییر در توانایی بدن برای پردازش دارو در بدن، تغذیه ی ناکافی و بیماری های مزمن می شوند.

۳- درمان سرطان :

داروهای شیمی درمانی می توانند ترکیب بزاق و مقدار تولید شده را تغییر دهند. این اتفاق می تواند موقتی باشد و جریان طبیعی بزاق بعد از تکمیل درمان باز می‌گردد. به علاوه پرتو درمانی سر و گردن می تواند به غدد بزاقی آسیب رسانده و باعث کاهش قابل توجه در تولید بزاق شود. این مشکل بسته به دوز پرتو و منطقه ی درمان، ممکن است موقتی یا دائمی باشد.

۴- آسیب عصبی :

آسیب یا جراحی که باعث ایجاد مشکل عصب در ناحیه سر و گردن شود می تواند منجر به خشکی دهان شود.

حتما بخوانید : کیست دندان چه خطراتی برای سلامتی دهان و دندان دارد ؟

۵- سایر مشکلات سلامتی :

دهان خشک می تواند ناشی از دلیل مشکلات سلامتی خاصی از جمله دیابت، سکته، عفونت قارچی (برفک) در دهان یا بیماری آلزایمر یا به دلیل بیماری های خودایمنی مانند سندرم شوگرن یا HIV/AIDS باشد. خروپف کردن و خوابیدن با دهان باز نیز می توانند منجر به خشکی دهان شوند.

۶- مصرف تنباکو و الکل :

نوشیدن الکل و سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو می تواند علائم خشکی دهان را تشدید کند. استفاده از این مواد نه تنها باعث بروز مشکلات دهانی بسیاری شده بلکه میتواند به تغییر رنگ و پوسیدگی و حتی بیماری های لثه منتهی شود ، بنابراین حتی الامکان استفاده از این مواد را حذف و یا به حداقل خود برسانید.

۷- مصرف تفریحی مواد :

مصرف متامفتامین می‌تواند منجر به خشکی شدید دهان و خرابی دندان‌ها میشود. استفاده از مواد گوناگون و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باعث آسیب های جدی نه تنها به سلامت جسمی شما بلکه باعث آسیب رساندن به بهداشت و سلامت دهان و دندان شما میشود .

۸- کم آبی بدن :

افراد بسیاری به میزان کافی در طول روز آب نمی نوشند. نوشیدن آب فراوان فواید سلامت شگفت انگیز بسیاری دارد و می تواند از مشکلات دیگر مانند کم آبی بدن پیشگیری کند. کم آبی بدن می تواند به تنهایی برای خشکی غشاهای مخاطی در دهان و کاهش بزاق کافی باشد.

کم آبی بدن یکی از نشانه های هشدار دهنده است که باید جدی گرفته شود. این شرایط می تواند موجب تب، تعریق بیش از حد، و حتی استفراغ شود. کم آبی بدن به طور مداوم یا برای مدت زمانی طولانی می تواند مشکلاتی جدی‌تر از خشکی دهان را رقم بزند و به زخم های دهان یا یک عفونت منجر شود. اگر فعالیت جسمانی موجب خشکی دهان شما می شود، یک بطری آب برای مقابله با این شرایط به همراه داشته باشید.

۹- پوسیدگی دندان :

یک رژیم غذایی سرشار از قند در ترکیب با بهداشت نامناسب دهان و دندان به پوسیدگی دندان و فساد در خط لثه منجر می شود. این پوسیدگی تدریجی کاهش ترشح بزاق را به همراه دارد و در نهایت با خشکی دهان ناراحت کننده و مزمن مواجه می شوید که هرچه بیشتر فساد دندان و لثه را تشدید می کند.

۱۰- مشکلات سینوس

مشکلات سینوس می توانند علائمی ناخوشایند را شکل دهند و خشکی دهان یکی از آنها محسوب می شود. هر فرد مبتلا به انحراف تیغه بینی یا پولیپ های بینی ممکن است با دشواری در تنفس از طریق بینی مواجه شود و این کار را با کمک دهان انجام دهد. اگر با این شرایط و دیگر مشکلات سینوس مواجه هستید، برای بررسی دقیق شرایط به پزشک مراجعه کنید.

راه درمان خشکی دهان چیست ؟

برای تعیین علت خشکی دهان ، پزشک احتمالاً تاریخچه پزشکی شما و تمام داروهای مصرفی از جمله داروهای بدون نسخه را بررسی کرده و دهان شما را معاینه می کند. بعضی اوقات ممکن است شما به آزمایش خون ، اسکن تصویربرداری از غدد بزاقی یا آزمایش هایی نیاز داشته باشید که میزان بزاق شما را اندازه گیری کند تا علت خشکی در دهان شما مشخص شود. اگر پزشک شما مشکوک باشد که خشکی در دهان شما به دلیل سندرم شوگران ایجاد شده است ، ممکن است یک نمونه کوچک از سلول ها (بیوپسی) که از غدد بزاقی در لب شما گرفته شده باشد برای آزمایش ارسال شود.

درمان شما بستگی به علت این خشکی دارد. پزشک یا دندانپزشک شما ممکن است ، داروهای ایجاد این خشکی را تغییر دهید ، اگر پزشک معتقد است که دارو علت اصلی آن است ، ممکن است دوز شما را تنظیم کند یا داروی دیگری تجویز کند که باعث این خشکی نمی شود.

حتما بخوانید : پوسیدگی دندان در بارداری به چه علتی ایجاد میشود ؟

روش های تشخیص بیماری به طور خلاصه عبارت است از :

1. سیالومتری: این یک روش ساده است که سرعت جریان بزاق را اندازه گیری می کند. دستگاه جمع آوری بزاق، روی مجاری غدد بزاقی قرار می گیرند و تولید بزاق با اسید سیتریک تحریک می شود.
2. سالیوگرافی: این یک روش بررسی رادیوگرافی از غدد بزاقی و مجاری آن است. ممکن است در شناسایی سنگ ها و توده های غده بزاقی مفید باشد.
3. بیوپسی: نمونه کوچکی از بافت غده بزاقی گرفته می شود. اغلب در تشخیص سندرم شوگرن استفاده می شود. اگر به بدخیمی (سرطان) مشکوک باشند، پزشک ممکن است بیوپسی را پیشنهاد دهد.

بسیاری از پزشکان گزارش می دهند که اغلب، حتی اگر بیمار از خشکی شدید دهان شکایت دارد، به نظر می رسد مخاط دهان مرطوب است. کمتر پیش می آید که این حالت برعکس باشد، یعنی مخاط دهان خشک به نظر می رسد، اما فرد از علائم خشکی دهان شکایت نمی کند!

به خاطر داشته باشید

اگر احساس خشکی در دهان‌تان دارید، قبل از هر کاری با پزشک‌تان مشورت کنید، ممکن است خشکی دهان از علائم یک بیماری باشد، در این صورت پزشک می‌تواند میزان داروها یا نوع آنها را تغییر بدهد. اگر مبتلا به دیابت هستید و قند خون بالایی دارید، احتمالا با خشکی دهان مواجه هستید و پزشک می‌تواند از بزاق مصنوعی برای مرطوب نگهداشتن دهان‌تان استفاده کند یا دارویی برای افزایش ترشح بزاق دهان تجویز نماید.

تحقیقات نشان می‌دهد که بزاق دهان با خنثی کردن اسید تولید شده توسط باکتری‌های موجود در دهان و پاک کردن باقیمانده‌ی غذا‌ از پوسیدگی و خرابی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. بر اساس گزارشات دریافتی، خشکی دهان می‌تواند موجب حساسیت بیشتر نسبت به خرابی، بیماری‌های لثه و عفونت شود. متخصصان دهان و دندان توصیه می‌کنند هر روز از نخ دندان استفاده کنید و بعد از هر غذا با خمیردندان دارای فلوراید مسواک بزنید، از مصرف خمیردندان‌های دارای سولفات لوریل سدیم که یک عامل کف کننده است و ممکن است به لثه‌ها آسیب برساند خودداری کنید. در فواصل زمانی منظم به دندان‌پزشک مراجعه کنید و از او درباره‌ی خواص درمانی فلوراید بپرسید.