از آناتومی دندان و کاربرد هر دندان چه می دانید ؟

آناتومی دندان

آناتومی دندان و شناخت در مورد وظایفی که هر یک از دندان ها بر عهده دارند میتواند به شما در کمک به شناخت بهتر عملکرد دندان ها کمک بسزایی داشته باشد . در همین ابتدا لازم است بدانید که دندان های انسان برای هضم مکانیکی مواد غذایی از طریق برش و خرد کردن و بلع عمل می‌کنند اما این تمام عملکرد این عضو مهم از بدن انسان نیست و نبود و یا آسیب دیدگی آن میتواند باعث بروز مشکلات بسیاری برای سلامتی بدن شود .

دندان های شما یکی از قوی ترین و سخت ترین قسمت های بدن است. آنها از پروتئین هایی مانند کلاژن و مواد معدنی مانند کلسیم ساخته شده اند. علاوه بر کمک به شما در جویدن حتی سخت ترین غذاها ، به شما کمک می کنند تا به وضوح صحبت کنید.  با ما در مطب دندانپزشکی خورشید همراه باشید تا این مورد را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم .

آناتومی دندان چیست ؟

آناتومی دندان ، به مطالعه ساختارهای درونی هر دندان اختصاص دارد. تکامل، شکل ظاهری و طبقه‌بندی دندان‌ها در حوزه مطالعات آناتومی هستند. تشکیل دندان، قبل از تولد آغاز می‌شود و در این مدت مورفولوژی دندان‌ها مشخص می‌شود. آناتومی دندان نیز علم طبقه‌بندی مربوط به نامگذاری دندان‌ها و ساختارهایی است که دندان را به وجود می‌آورند و در جهت اهداف عملی درمان دندان است.

انواع دندان کدام است

اولین نکته در شناخت آناتومی دندان ، دانستن در مورد انواع آن است . اکثر بزرگسالان ۳۲ دندان دارند که به آنها دندانهای دائمی یا ثانویه گفته می شود:

۸ دندان پیش
۴ دندان نیش، با اسم cuspids نیز گفته می شود
۸ دندان آسیاب کوچک ، همچنین بنام bicuspids نامیده می شود
۱۲ دندان آسیاب بزرگ ، از جمله ۴ دندان عقل

کودکان از انواع دندان فقط ۲۰ دندان دارند که به آنها دندانهای اولیه ، موقت یا شیری گفته می شود. آنها شامل همان ۱۰ دندان در فک بالا و پایین هستند:

۴ دندان پیش
۲ نیش
۴ آسیاب

دندانهای اولیه وقتی کودک حدود ۶ ماه سن دارد از بین لثه ها شروع به خروج می کند. دندانهای ثانویه معمولاً اولین دندانهای اولیه هستند که وارد بدن می شوند. بیشتر بچه ها تا ۳ سالگی ۲۰ مورد از دندانهای شیری خود را دارند.

کودکان دندانهای اصلی خود را بین ۶ تا ۱۲ سالگی از دست می دهند. سپس آنها توسط دندان های دائمی جایگزین می شوند. دندانهای آسیاب معمولاً اولین دندانهای دائمی هستند که اکثر افراد تا سن ۲۱ سالگی همه دندانهای دائمی خود را دارند.

انواع دندان ها را بشناسید

بهتر است بدانید که انواع دندان شامل موارد زیر است :

دندان های پیشین

در هر فک در قسمت جلویی چهار دندان با لبه های برنده وجود دارد که وظیفه ی اصلی آن بریدن غذا است. به این دندان ها ، دندان های پیشین می گویند.  دندان های پیشین تک کاناله هستند.

حتما بخوانید : نوشیدن چای چه تاثیری بر زردی دندان دارد

دندان های نیش

در کنار دندان های پیشین دو دندان مجموع ۸ دندان در دهان وجود دارد. که لبه های تیزی دارند . به آنها دندان های نیش می گویند. این دندان های نیز مانند دندان پیشین نقش بریدن غذا را دارند ولی قوی­تر هستند.

دندان های آسیای کوچک (پرمولر)

فاصله بین دندان آسیا بزرگ و نیش توسط دندان آسیایی کوچک پر می شود که به آن دندان پر مولر نیز گفته می شود. وظیفه این دندان ها له کردن غذا هست. این دندان ها دارای دو کانال هست.

سه دندان آخر در طرفین فک های بالا و پایین، دندان های آسیاب بزرگ هستند که تعداد آنها جمعا ‌به ۱۲ عدد می‌رسد که به ترتیب آسیاب اول، دوم و سوم نامیده می‌شوند. دندان های آسیاب اول، دقیقا‌ کنار دومین دندان آسیاب کوچک قرار دارد و به دندان های آسیاب شش سالگی هم معروف می‌باشد.

دندان های عقل

این دندان ها را می توان آخرین دندان های دائمی دانست که معمولا در بین سن های ۱۶ تا ۲۰ سالگی از لثه فوران می کنند . دندان های عقل همان دندان مولر سوم است. و معمولا ۳ تا ۴ کانال دارند . امکان دارد در بعضی از افراد اصلا این دندان ها رشد ننماید و در فک نهفته باقی بمانند هنگامی که دندان عقل نهفته می ماند و اگر درد گرفته و سبب آسیب به سایر دندان ها شود باید آن را جراحی کرد.

مراحل رشد دندان در آناتومی دندان چگونه است ؟

مراحل رشد در آناتومی دندان دارای چندین مرحله است ، بهتر است بدانید که این روند در چندین مرحله برای تشکیل قسمت‌های مختلف دندان، اتفاق می‌افتد. هر دو مجموعه دندانِ شیری و دائمی مراحل رشد یکسانی دارند اگرچه دندان‌های دائمی دیرتر از دندان‌های شیری تشکیل خواهند شد. رشد دندان یا ادنتوژنز، معمولاً به مراحل کلی تقسیم می‌شوند که در ادامه آمده‌اند.

۱- مرحله ابتدایی

یکی از اولین نشانه‌های ایجاد دندان که به صورت میکروسکوپی دیده می‌شود، تمایز بین لامین دهلیز و لامینای دندان است که در هفته ششم تا هفتم زندگی جنینی اتفاق می‌افتد. لمینای دندان، جوانه دندانِ در حال رشد را برای مدت قابل توجهی به لایه اپیتلیال دهان متصل می‌کند و این مرحله آغازین آناتومی دندان به حساب می‌آید.

۲- مرحله جوانه‌زنی

مرحله جوانه‌زنی (Bud Stage)، در هفته هشتم در رحم اتفاق می‌افتد. در این زمان، سلول‌هایی به نام جوانه اپیتلیوم دندانی از یک گروه ضخیم سلول به نام لامینای دندان، شناخته می‌شود که در داخل فک بالا و پایین تشکیل می‌شود. این سلول‌ها در نهایت تکامل یافته و جوانه دندان را تشکیل می‌دهند که از تمام بافت‌های نرم لازم برای رشد دندان، تشکیل شده است.

۳- مرحله کلاهک 

در طی مرحله کلاهک (Cap Stage)، سلول‌ها شروع به شکل دادن لایه بیرونی دندان می‌کنند و کلاهک تشکیل می‌دهند که روی بقیه جوانه دندان، قرار می‌گیرد. به این کلاهک اندام مینا گفته می‌شود زیرا بعدا سلول‌های تولید کننده مینا را تشکیل می‌دهد. بقیه جوانه دندان که به پاپیلای دندان معروف است، دو لایه داخلی عاج و پالپ را ایجاد می‌کند. کیسه سلول دیگری به نام فولیکول دندانی، مینا و پاپیلا را احاطه کرده و حاوی رگ‌ها و اعصاب است. در مرحله کلاهک، سه ساختار مختلف جوانه را تشکیل می دهند:

• مینا
• پاپیلای
• فولیکول

۴- مرحله زنگ

در مرحله زنگ (Bell Stage)، اندام مینا به شکل زنگ در می‌آید و دو واقعه رخ می‌دهد. ابتدا سلول‌های اندام مینای دندان از یکدیگر متمایز می‌شوند، به این معنی که عملکرد آن‌ها تغییر می‌کند. بسته به عملکرد جدید آن‌ها، در یکی از چهار گروه سلولی قرار می‌گیرند: اپیتلیوم داخلی مینا اپیتلیوم مینای خارجی طبقه متوسط شبکه ستاره‌ای این گروه‌های سلولی در کنار هم برای ایجاد لایه مینای دندان فعالیت می‌کنند. در طی رویداد دوم در این مرحله، اپیتلیوم مینای دندان، به شکل آینده تاج دندان جمع می‌شود و لایه دندان، شروع به خراب شدن می‌کند.

۵- مرحله تشکیل تاج و ریشه

طی مرحله تشکیل تاج و ریشه (Crown And Root Formation)، دو لایه خارجی دندان‌ها، مینا و عاج، در مرحله تاج تشکیل می‌شوند. سلول‌های آملوبلاست وظیفه ایجاد مینای دندان را دارند، در حالی که سلول های ادونتوبلاست عاج ایجاد می‌کنند. این سلول‌ها از اپیتلیوم مینا و پاپیلای دندانی می‌آیند. ریشه دندان، ساخته شده از عاج ریشه و کانال‌های ریشه (محل پالپ دندان)، از ترکیبی از سه ساختار تشکیل می‌شود: پاپیلای دندان، فولیکول دندان و گروه مهم دیگری از سلول‌ها که به غلاف ریشه اپیتلیال هرتویگ معروف هستند.

۶- مرحله رویش

در مرحله رویش (Eruption Stage)، هنگامی که تاج دندان تشکیل شد و ریشه شروع به رشد کرد، دندان به صورت عمودی به سمت حفره دهان حرکت می‌کند بنابراین می‌تواند در موقعیت صحیح ظاهر شود. مقداری از استخوان فک بالای دندان، جذب شده و سایر بافت‌های همبند برای کمک به حرکت دندان، دچار پارگی می‌شوند. بسته به نوع و موقعیت دندان، هر کدام در سنین مختلف رویش می‌کنند.

رشد دندان‌های شیری از حدود ۴ ماهگی شروع می‌شوند. دندان‌های دائمی به همان روشی رشد می‌کنند که دندان‌های اولیه از ۲۰ هفتگی در رحم شروع می‌شوند و ۱۰ ماه پس از تولد ادامه می‌یابند. ریشه دندانِ مولر سوم یا دندانِ عقل تا زمانی که فرد تقریباً ۵ ساله نباشد کاملاً تشکیل نمی‌شوند.

حتما بخوانید : شیرینی خوردن چه تاثیری بر سلامتی دندان دارد

دندان جنینی چیست ؟

یکی از انواع جالب دندان ها در آناتومی دندان ، دندانِ جنینی (Neonatal teeth) دندان‌هایی هستند که از بدو تولد در بالای لثه وجود دارند (که قبلاً رویش پیدا کرده اند) و دندان‌های نوزادی در طول ماه اول زندگی از لثه بیرون می‌آیند. بروز دندان‌های جنینی به میزان قابل توجهی متفاوت از رشد آن‌ها طی نوزادی است. دندان‌های طبیعی و دندان‌های جنینی می‌توانند دندان‌های شیری طبیعی کودک باشند که زودتر از زمان جوانه می‌زنند. در صورت امکان باید این دندان‌ها را حفظ کرد. اما ممکن است این دندان‌ها اضافی و بخشی از سیستم طبیعی دندانی نباشند که در آن صورت کشیده می‌شوند.

معمولاً هیچ مداخله‌ای توصیه نمی‌شود مگر اینکه این دندان‌ها مشکلاتی را برای نوزاد یا مادر ایجاد کرده باشند. با این حال برخی کشیدن این دندان‌ها را توصیه می‌کنند زیرا می‌توانند نوک زبان یا لثه‌های نوزاد را ملتهب یا زخم کنند. در غیر این صورت آن‌ها باید تا حد ممکن در دهان حفظ شوند تا احتمال از بین بردن جوانه‌های دندانِ دائمی با دندانِ ناتال کاهش یابد. اگر نوزاد مبتلا به هیپوپروترومبینمی است، نباید آن را از بین برد. در صورت بروز عوارضی که نیاز به برداشتن دندان‌های جنینی دارند، باید رادیوگرافی دندان، انجام و توسط دندانپزشک اطفال ارزیابی و پیگیری شود.

غالباً دندان‌های جنینی در مرکز فک پایین هستند. ساختار ریشه‌ای کمی دارند و توسط بافت نرم به انتهای لثه متصل می‌شوند و اغلب متحرک هستند. بیشتر اوقات، دندان‌های جنینی مربوط به بیماری نیستند. با این حال، گاهی اوقات ممکن است با ناهنجاری‌های زیر مرتبط باشند:

• سندرم الیس ون کرولد (Ellis–van Creveld syndrome)
• سندرم هالرمن – استریف (Hallermann–Streiff syndrome)
• سندرم پیر رابین (Pierre Robin syndrome)
• سندرم سوتوس (Sotos syndrome)

مطالعه آناتومی دهان و دندان یکی از مطالب مرتبط با علوم پزشکی و دندانپزشکی و همچنین رشته‌هایی همچون آناتومی و بافت‌شناسی است. داوطلبین کنکورهای این رشته‌های تحصیلی و دانشجویان برای کمک به درک بهتر این مفاهیم می‌توانند به مجموعه فیلم‌های آموزش‌های علوم پزشکی فرادرس مراجعه کنند و با استفاده از این دروس، برای امتحانات و آزمون‌ها آمادگی لازم را کسب کنند.

به خاطر داشته باشید

آناتومی دندان شما شامل سی و دو  دندان شما برای نیش زدن و آسیاب کردن مواد غذایی ضروری است. شما همچنین به دندان های خود نیاز دارید تا به شما در صحبت کردن شفاف کمک کند. در حالی که دندان های شما کاملاً ساخته شده است ، آنها یک عمر دوام نمی آورند ، مگر اینکه شما از آنها مراقبت خوبی کنید.

برای اینکه دندان های شما در حالت مناسبی قرار داشته باشد ، مرتبا نخ و قلم مو بزنید و هر شش ماه یکبار با تمیز کردن دندان های حرفه ای پیگیری کنید و از روش های مراقبت دندان ، مسواک زدن مناسب و انتخاب خمیر دندان خوب نیز بهره بگیرید.